Kanser Hastaları ve yakınlarının raporları doğru okuyabilmeleri için kanser terimleri sözlüğü hazırladık.

Adenom:
İyi huylu, selim, benign

Adjuvan:
Cerrahiye ek verilen kemoterapi

Akit:
Allojenik KİT (doku uyumlu vericiden alınan iliğin hastaya verilmesi)

Akut:
Hızlı, kısa süreli

Alfa-fetoprotein (ALP):
Germ hücreli tümörlere özgü biyokimyasal gösterge

Alopesi:
Saç dökülmesi

Analjezik:
Ağrı kesici

Anemi:
Kansızlık

Anksiyete:
Endişe

Anoreksi:
İştahsızlık

Antiemetik:
Kusma önleyici

Antienflamatuar:
İltihap (yangı) azaltıcı

Antioksidant:
Oksitlenmeye karşı koruyucu

Aspirasyon:
Besin veya sıvının solunum yollarına ve akciğere kaçması

Benign:
İyi huylu, selim, adenom

Beta-human koryonik gonadotropin (BHCG):
Germ hücreli tümörlere özgü biyokimyasal gösterge

Biyopsi:
Teşhis koymak amacıyla, hücre ve doku örneği alınması. Alınan parçalar mikroskop altında incelenir. Biyopsinin iğne yardımıyla yapılmasına ince iğne biyopsisi adı verilir.

Blast:
Hücrelerin olgunlaşmamış anormal şekli

BT (bilgisayarlı tomografi):
X ışını aracılığı ile görüntüleme

Büyüme faktörü:
Kan değerleri düştüğünde yükseltmek için verilen ilaç

Destek tedavi:
Kemoterapinin yan etkileriyle savaşta kullanılan tedavi (kan ürünü, büyüme faktörü, kusma önleyici v.b. gibi)

Diagnoz:
Tanı

DNA:
Kromozomlarda genlerin temel yapısı

Düzelme:
Tümör gerilmesi, ancak tedavi sonrası başlangıç büyüklüğünün ½‘sinden daha büyük kalması

Ekimoz:
Deride geniş morluklar, kanamalar

Ekstravazasyon:
Damar dışına ilaç veya serum sızması

Emboli:
Damarı tıkayan pıhtı

Enflamasyon:
İltihap, yangı

Evreleme:
Vücuttaki yayılımına göre hastalığın derecesinin belirlenmesi

Folik asit:
Hücre çoğalmasında etkili bir vitamin

Fotosansivite:
Işığa aşırı duyarlık

Gamma knife Cyber knife:
Küçük bir alanda gama ışınlarını odaklayarak bir çeşit radyoterapi

Gen:
Kromozomu oluşturan kalıtım bilgilerini taşıyan yapılar

Gen tedavisi:
Kalıtsal hastalıkları gen nakli yaparak düzeltme

Gen testi:
Kalıtsal hastalıkları bozuk geni arayarak bulma

HLA tiplemesi:
Kemik iliği nakli için hastadan ve yakınlarından kan alınarak doku grubu antijenlerinin belirlenmesi

Hematolog:
Kan bilim uzmanı

Hemogram:
Tam kan sayımı

Hiperkeratoz:
Deride aşırı kalınlaşıp sertleşme

Hiperpigmantasyon:
Deride aşırı pigment yapımı İlerleme Tedavi sırasında hastalık ilerlermesi veya tümörün büyümesi

İmmun sistem:
Bağışıklık sistemi

İmmunoterapi:
Bağışıklığı artırıcı ilaçlar ile tedavi

İnsidans:
Sıklık

İntramüsküler (İM):
Kas içine

İntratekal (İT):
Beyin-omurilik sıvısı içine

İntravenöz (İV):
Damar içine

İnvazif:
Yayılımcı

İyileşme (şifa):
Hastalık bulgularının tümü ile görülmediği sürenin en azından 5 yılı aşması

Karsinojen:
Kanser yapıcı

Karsinom:
Kötü huylu, habis, malign

Kateter:
Kanal içine takılan yumuşak slilindir şeklinde alet (idrar kateteri, damar kateteri v.s.)

Kemik iliği aspirasyonu:
Kan yapan elemanların görülebilmesi için kemik iliğinden iğne ile örnek alınıp değerlendirmesi

Kemoterapi:
Kanserin ilaçla tedavisi

Kit:
Kemik iliği transplantasyonu, ilik nakli (AKİT: Allojenik KİT, OKİT: Otolog KİT)

Konstipasyon:
Kabızlık

Konvansiyonel tedavi:
Bilinen standart tedavi Kortizon, Steroid Tedavide kullanılan bir çeşit hormon

Kromozom:
Kalıtım materyeli

Kronik:
Uzun süreli, yavaş gelişen

Laparoskopi, laparatomi:
Vücut boşluklarının cerrahi olarak açılarak veya bir boru ile girilerek tetkiki, gerekirse tedavisi

Lenf bezleri:
Vücutta savunma hücrelerini üreten bezler

Lenfoma:
Lenf sisteminden kaynaklanan kanser türü

Lob:
Hodgkin, Hodgkin-dışı (Burkitt, anaplastik, lenfoblastik) Parçalı organlarda bölüm, kısım (Akciğer lopları, Karaciğer lopları vb.)

Lomber ponksiyon:
Beyin omurilik sıvısını incelemek için belden iğne ile sıvı alınması

Lökopeni:
Akyuvar sayısı düşüklüğü

Lösemi:
Kan kanseri. ALL (Akut lenfoblastik lösemi); AML (Akut myeblastil lösemi); KML (kronik miyeloid lösemi)

Malign:
Kötü huylu, habis, karsinom

Metastaz:
Kanserli hücrelerin kan-lenf damarları veya komşuluk yoluyla diğer organlara yayılması

Morfin:
Kuvvetli ağrı kesici

MR (manyetik rezonans):
Mıknatıs ve radyo dalgaları aracılığı ile görüntüleme

Nodül:
Küçük hastalıklı kitle

Nötrofil:
Akyuvarların enfeksiyonlara karşı savunmada önemli bir grubu

Nötropeni, febril nötropeni:
Akyuvarların bir bölümü olan nötrofil denen parçalı hücrelerin azalması. Bu azalmaya ateş eşlik ediyor ise febril nötropeni adını alır.

Nüks:
Tekrarlama, relaps, rezidiv

Okit:
Otolog KİT (hastanın kendisinden alınan iliğin kemoterapi sonrası kendisine verilmesi)

Onkolog:
Kanser bilim uzmanı

Opioid:
Uyuşturucu ilaç

Oral:
Ağız yolu ile

Özofajit:
Yutak iltihabı P53 geni Tümör baskılayıcı gen. Etkisiz kalması tümör oluşumunu artırır.

Palyatif:
Kesin çözüm getirmeyen, geçici yarar sağlayan

Parasetamol:
Bir tür ağrı kesici

Parsiyel remisyon:
Tümör boyutlarının ilk boyutlarından en az ½’den fazla küçülmesi

Patolog:
Kanserli dokuyu inceleyip tanı koyan bilim adamı

Perfüzyon:
Sıvının damar yolu ile verilmesi

Periferik:
Kan yayması Kan hücrelerinin çevre kanından alınıp, boyanıp mikroskopta incelenmesi

PET tarama (pozitron emisyon tomografisi):
Bir nükleer tıp yöntemi ile bilgisayarlı tomografinin birlikte değerlendirilmesine dayanan görüntüleme yöntemi. Bazı tümörlerin tanı ve takibinde değerlidir.

Peteşi:
Noktavi deri kanamaları

Pnömoni:
Zatürrie proflaktik koruyucu

Prognoz:
Hastalığın nasıl ilerleyeceğini ve iyileşme ihtimalini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Prognoz aynı hastalığı olan çok sayıdaki hastanın değerlendirilmesi ile belirlenir.

Radyoterapi:
Kanserin ışınlar ile tedavisi

Refrakter hastalık:
Kanser tedaviye dirençli olması durumu

Remisyon:
Hastalığın belirti ve bulgularının geçici veya sürekli olarak ortadan kalkması

Sarkoma:
Bir çeşit bağ dokusu kanseri

Semptom:
Belirti

Serebral, kranial:
Beyine ait

Sintigrafi:
Radyoizotop enjekte edilerek görüntüleme

Sistemik hastalık:
Tüm vücudu ilgilendiren veya vücuda yayılmış hastalık

Stabil hastalık:
Tedavi sonrası hastalığın iyileşmeme veya kötüleşmeme, aynı kalma durumu

Steroid:
Kortizon Tedavide kullanılan bir çeşit hormon

Stomatit:
Ağız yarası

Subkutan (SC):
Derialtı

Sürvi:
Sağkalım

Şok:
Ani fizik veya bilinç durumu bozukluğu

Transplantasyon:
Organ nakli

Tümör, Ur, Neoplazma:
Hücrelerinin kontrolsüzce gereğinden fazla çoğalarak oluşturdukları iyi ya da kötü huylu kitle

Tümör marker:
Tümör belirleyici, gösterge (AFP, CEA gibi)

US Ultrasonografi:
Ses dalgaları aracılığı ile görüntüleme